Cụ Dã Lan tên thật là Nguyễn Ðức Thu sinh ngày 06/09/1919 tại làng Thượng Cốc, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương. Thân phụ là một cựu công chức thời Pháp. Thân mẫu người họ Bùi quê ở làng Phương Điếm cùng huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương.
Ðầu thập niên 1940 cụ vào miền Nam làm thư ký ở Sở Máy Bay Biên Hòa, rồi làm quản thủ thư viện Ðại Học Kiến Trúc Sài Gòn. Chính trong thời gian này, cụ bắt tay vào việc nghiên cứu gia phả.
Là trưởng tộc của dòng họ Nguyễn Ðức (làng Thượng Cốc, tỉnh Hải Dương), hơn 40 năm cụ Dã Lan Nguyễn Ðức Dụ chuyên tâm vào lĩnh vực nghiên cứu gia phả (từ năm 1961). Bắt đầu từ công trình “Nguyễn Tộc Thế Phả” của chính dòng họ mình, sau đó là 2 công trình gây nên tiếng vang lớn: “Gia Phả – Khảo Luận Và Thực Hành” (Giải thưởng Văn Học Nghệ Thuật Miền Nam 1969) và “Một Lối Chép Gia Phả Thật Đơn Giản” (1974). 2 cuốn sách này được tái bản nhiều lần và đã đưa tên tuổi của cụ Dã Lan Nguyễn Ðức Dụ vào cuốn Nhân Vật Việt Nam 1973 và Who’s who in Vietnam 1974. Từ đó, cụ Dã Lan Nguyễn Ðức Dụ được nhìn nhận như là người khai mở ngành gia phả học Việt Nam.
Ngoài những công trình biên soạn nói trên, cụ còn lần lượt giới thiệu bộ sách “Dõi Theo Tông Tích Người Xưa” (nhiều tập) và “Lược Khảo Phổ Trạng Các Nhà Văn” được cụ khởi thảo từ năm 1974.
Công việc của cụ hết sức lặng thầm, thế nhưng lại gây được tiếng vang rất lớn. Cho tới nay, đã có khoảng 30 cơ quan văn hóa trên thế giới có lưu trữ những công trình của cụ – trong đó có cả thư viện Trường Ðại học Oxford (Hoa Kỳ). Tổ chức Gia Phả Học Quốc Tế và Viện Ðại Học Brigham Young (Hoa Kỳ) cũng đã đến tận nhà riêng của cụ để bàn luận về việc nghiên cứu gia phả. Giáo sư Richard C. Beals thuộc Viện Ðại Học Brigham Young đã từng phát biểu: “Tôi đã được xem nhiều tài liệu gia phả học trên thế giới nhưng có thể nói những tài liệu biên khảo của Dã Lan Nguyễn Ðức Dụ là xuất sắc nhất”.
Khởi đầu từ dòng họ của chính mình, đến nay cụ đã truy cứu đến tận gốc của hơn 60 dòng họ trên đất nước Việt Nam, trong đó có những dòng họ nổi tiếng: Hồ (Hồ Quý Ly, Hồ Xuân Hương…), Ngô (Ngô Quyền, Ngô Tuấn – Lý Thường Kiệt, Ngô Văn Sở, Ngô gia văn phái, Ngô Thị Ngọc Dao…), Phan Thanh Giản, Ðoàn Thị Ðiểm, Nguyễn Thiện Thuật…
Ông từ trần vào lúc 1 giờ 45 phút ngày 03/05/2002 vì tuổi cao sức yếu, để lại tập bản thảo đang viết dở dang: “Phổ Trạng Các Nhà Văn Việt Nam Đương Đại”.
- Các tác phẩm:
- Nguyễn Tộc Thế Phả
- Gia Phả – Khảo Luận Và Thực Hành
- Một Lối Chép Gia Phả Thật Đơn Giản (1974)
- Dõi Theo Tông Tích Người Xưa (nhiều tập)
- Lược Khảo Phổ Trạng Các Nhà Văn
- Phổ Trạng Các Nhà Văn Việt Nam Đương Đại (đang viết dở)
