Ấn phẩm “Nam Hải Dị Nhân Liệt Truyện” của tác giả Phan Kế Bính sách do nhà xuất bản Mặc Lâm tái bản năm 1968. Ấn bản đang được lưu giữ tại Quán sách Mùa Thu có tình trạng rất tốt, sách còn nguyên bìa gáy, lõi sách chắc chắn.
Về tác giả Phan Kế Bính (1875-1921) tại làng Thuỵ Khuê, huyện Hoàn Long, tỉnh Hà Đông. Ông là một nhà nho thuần tuý, đậu Cử nhân Hán học năm Bính Ngọ (1906). Học cổ, nhưng lúc viết theo phương pháp mới nên rõ ràng, sáng sủa; Ông cũng là một trong số rất ít người cựu học gia nhập làng báo sớm nhất.
Về cuốn “Nam Hải Dị Nhân Liệt Truyện”, ông viết năm 1912, đến năm 1916 Lê Văn Phúc có hiệu chính và thêm vào 5 truyện: Bắc Bình Vương, Gia Long Đế, Tô Hiến Thành, Đào Duy Từ, Trịnh Hoài Đức.
“Hào kiệt anh tài là khí tinh anh của một nước: cho nên nước nào cũng có, mà thời nào cũng có. Lớn thì gây dựng nên thời thế, tô điểm cho non sông; nhỏ thì lập nên công nghiệp, để danh tiếng về sau; cũng là làm gương cho người đời cả.
Nước Nam ta từ xưa đến nay, trải hơn 4000 năm chẳng thiếu gì người tài đức, người danh tiếng; nhưng bởi vì sự tích xa xôi mà không rõ, hoặc vì sử sách biên sót không tường. Chỉ còn người nào ghi vào sử hoặc chéo vào ký tái của các tư gia, thì còn có thể lưu truyền lại được.
Nhưng lại ngặt vì sách thì ít, cho nên lưu truyền ra không được rộng. Người ta nói chuyện cổ tích chẳng qua chỉ một vài người được trông vào sách, rồi thì truyền khẩu cho nhau, lõm bõm người nhớ khúc này, kẻ nhớ khúc kia, mỗi người truyền đi lại sai một tí, té ra nhầm lẫn sai cả sự thực của người xưa. Vả chăng mình là người nước Nam, mà sự tích các bậc danh giá trong nước Nam mình không biết, chẳng hoá ra kiến thức của mình kém lắm ư?
Vì vậy, chúng tôi kê cứu trong chính sử và các tạp ký tìm những truyện các người có danh vọng, có sự tích lạ lùng, chia ra từng mục, cứ theo thể thức trước sau mà đặt, gọi là “Nam Hải Dị Nhân Liệt Truyện”, trước là để lưu lại cái sự tích của người trước, sau là để các văn nhân tài tử xem cho biết anh tài nước mình, thì chẳng những là giúp được khi vui cười mà cũng có thể tư ích trí khôn cho người ta nữa.”
(Trích lời tựa của Phan Kế Bính)
