William Somerset Maugham (25/01/1874 – 16/12/1965) là nhà văn, kịch tác gia người Anh. Ông là một trong những nhà văn nổi tiếng, được ưa chuộng nhất trong thời đại của mình, và là tác giả được trả tiền nhuận bút cao nhất trong thập niên 1930.
Cha của Maugham là luật sư Robert Ormond Maugham, người phụ trách các vấn đề pháp lý của Đại sứ quán Anh tại Paris, Pháp. Vì luật của Pháp quy định mọi trẻ em sinh trên đất Pháp đều phải đăng ký thi hành nghĩa vụ quân sự, nên cha ông thu xếp cho ông được sinh ra trong Đại sứ quán Anh. Ông nội của Maugham cũng là một luật sư trứ danh và là người đồng sáng lập English Law Society (Hội luật pháp Anh) vì thế việc anh em Maugham nối gót theo bước chân của ông nội và cha được cho là điều tất nhiên.
Mẹ của ông là bà Edith Mary (nhũ danh Snell) bị bệnh lao, bà sinh William nhiều năm sau khi sinh 3 người con đầu. Khi William lên 3 tuổi thì các người anh của ông đều đã vào học trong trường nội trú; còn ông là con ít tuổi, được nuôi dạy như là cậu con một. Bà Edith chết vì bệnh lao vào ngày 31/01/1882 ở tuổi 41. Cái chết sớm của người mẹ khiến cho Maugham bị chấn thương tâm thần; ông đã giữ tấm hình mẹ bên mình suốt cuộc đời còn lại. Hai năm sau cái chết của bà Edith, thì cha của Maugham cũng qua đời vì bệnh ung thư.
Maugham được đưa trở về Anh cho người chú là Henry MacDonald Maugham - một mục sư coi xứ đạo Whitstable ở Kent - trông nom. Cậu bé theo học ở The King's School, Canterbury và bị trêu chọc vì kém tiếng Anh (tiếng Pháp là ngôn ngữ thứ nhất của cậu) và tầm vóc thấp mà cậu thừa hưởng từ cha mình. Maugham bắt đầu mắc tật nói lắp, kéo dài suốt đời, dù rằng chỉ thỉnh thoảng và tùy theo tâm trạng hay hoàn cảnh. Khi lên 16 tuổi, Maugham không chịu tiếp tục học ở trường King’s School nữa, chú của ông cho phép ông sang Đức để học tiếng Đức, văn học và triết học tại Đại học Heidelberg. Trong những năm ở Heidelberg, Maugham đã gặp và có mối quan hệ với John Ellingham Brooks, một người Anh lớn hơn ông 10 tuổi. Ông cũng viết quyển sách đầu tiên của mình ở Heidelberg, quyển tiểu sử nhà soạn nhạc opera Giacomo Meyerbeer.
Khi trở về Anh, người chú đã tìm cho Maugham một việc làm trong phòng kế toán, nhưng sau 1 tháng, ông đã bỏ việc và trở về Whitstable. Người chú của ông tìm kiếm một nghề mới cho ông. Người cha và 3 người bác của Maugham đều là luật sư danh tiếng, nhưng Maugham yêu cầu được miễn đi theo bước chân của họ. Ông cũng từ chối việc làm trong giáo hội Anh giáo, vì một giáo sĩ nói lắp thì sẽ biến gia đình thành trò cười cho thiên hạ. Người chú của ông thì không chịu cho ông làm việc trong ngành dân chính vì ông cho rằng ngành dân chính đã không còn là nghề nghiệp cho một nhà quý phái. Maugham đã viết đều đặn kể từ khi 15 tuổi và nhiệt thành mong ước trở thành một nhà văn, nhưng vì chưa tới tuổi thành niên, nên ông tự kiềm chế không nói với người giám hộ của mình. Trong 5 năm sau đó, ông học ngành y học tại Bệnh viện thánh Thomas ở Lambeth, London.
Maugham có thuê một phòng riêng, thích trang trí trong phòng, ghi chép các ý tưởng văn học vào nhiều sổ tay, và tiếp tục viết hàng đêm cùng với việc học y khoa của mình. Cuộc sống của nhà văn đã cho phép Maugham đi đây đi đó và sống ở những nơi như Tây Ban Nha và Capri trong suốt thập kỷ sau.
Khi Chiến tranh thế giới thứ nhất nổ ra, ông không phải nhập ngũ vì đã quá tuổi quy định, ông tình nguyện làm tài xế lái xe cứu thương cho hội Chữ Thập đỏ của Anh ở Pháp, cùng với 23 nhà văn nổi tiếng khác, trong đó có các nhà văn Mỹ John Dos Passos và E. E. Cummings. Trong thời gian này, ông gặp Frederick Gerald Haxton, một chàng trai người San Francisco, người đã trở thành bạn và người yêu của ông cho tới khi Haxton chết năm 1944. Maugham vẫn tiếp tục viết suốt thời gian này. Ông đọc và sửa bản in thử quyển Of Human Bondage ở một nơi gần Dunkirk trong thời gian ít phải lái xe cứu thương. Maugham cũng làm việc cho Cơ quan Tình báo Anh trên lục địa châu Âu trong thời chiến, do John Wallinger tuyển mộ; ông là một nhân viên trong mạng gián điệp Anh hoạt động ở Thụy Sĩ chống lại Berlin Committee (ủy ban Berlin), đặc biệt là Virendranath Chattopadhyay. Sau này Maugham cũng được William Wiseman tuyển mộ để làm việc ở Nga. Năm 1914 Maugham đã nổi tiếng, với 10 vở kịch được soạn và 10 quyển tiểu thuyết được xuất bản.
Năm 1916, Maugham du hành tới Thái Bình Dương để tìm tài liệu viết quyển tiểu thuyết The Moon and Sixpence, dựa trên cuộc đời của họa sĩ Paul Gauguin. Đây là cuộc du hành đầu tiên trong những cuộc hành trình xuyên qua thế giới đế quốc cuối cùng của thập niên 1920 và 1930, đã tạo cho Maugham trí tưởng tượng phổ cập như người chép sử biên niên về những ngày cuối cùng của chủ nghĩa thực dân ở Ấn Độ, Đông Nam Á, Trung Quốc và khu vực Thái Bình Dương, mặc dù cuốn sách tạo ra danh tiếng này chỉ là một phần nhỏ sản phẩm của ông. Trong chuyến đi này và tất cả hành trình tiếp theo, ông đều đi chung với Haxton, người mà ông coi là không thể thiếu cho sự thành công.
Maugham từ đơn vị xe cứu thương ở Pháp trở lại Anh để quảng cáo bán quyển Of Human Bondage. Khi hoàn tất việc đó, ông háo hức hỗ trợ nỗ lực chiến tranh một lần nữa. Do ông đã không thể trở về đơn vị xe cứu thương của mình, nên vợ ông - Syrie - thu xếp giới thiệu ông với một sĩ quan tình báo cấp cao, chỉ được biết tên là "R.". Tháng 9 năm 1915, Maugham đã bắt đầu làm việc tại Thụy Sĩ, bí mật thu thập và gửi đi các tin tức tình báo dưới vỏ bọc của chính mình - tức một nhà văn.
Tháng 6 năm 1917, ông được Sir William Wiseman, một sĩ quan của Secret Intelligence Service (Cơ quan tình báo bí mật) của Anh (sau này gọi là MI6), yêu cầu đảm nhận một nhiệm vụ đặc biệt ở Nga.
Không bao giờ bỏ lỡ cơ hội để biến cuộc sống thực sự thành một câu chuyện, Maugham biến kinh nghiệm làm gián điệp của mình thành một tuyển tập các truyện ngắn về một điệp viên lịch thiệp, tế nhị, lãnh đạm, Ashenden, một tập sách đã ảnh hưởng đến loạt phim James Bond của Ian Fleming. Năm 1922, Maugham đề tặng cho Syrie quyển On A Chinese Screen, một quyển gồm 58 bản phác thảo truyện cực ngắn thu thập được trong các chuyến du hành năm 1920 xuyên qua Trung Quốc và Hồng Kông, với ý định sau này chuyển những bản phác thảo đó thành một cuốn sách.
Năm 1928, Maugham mua "lVilla Mauresque có diện tích 12 mẫu Anh (49.000 m2) ở Cap Ferrat thuộc vùng Riviera của Pháp, để cư ngụ hầu như gần hết quãng đời còn lại, và là một trong những salon văn học và xã hội lớn nhất trong các thập niên 1920 và 1930.
Các tác phẩm của ông vẫn tiếp tục trở nên kỳ diệu, trong đó có các vở kịch, truyện ngắn, tiểu thuyết, tiểu luận và các sách du lịch. Năm 1940, khi sự sụp đổ của nước Pháp buộc Maugham phải rời khỏi vùng Rivier của Pháp làm một người tỵ nạn giàu có, ông đã là một trong các nhà văn nổi tiếng nhất và giàu có trong thế giới nói tiếng Anh.
Tài năng về kịch của Maugham đã được chứng minh trong việc kể lại huyền thoại An Appointment in Samarra năm 1933, trong đó Thần Chết vừa là người kể chuyện vừa là nhân vật trung tâm.
Thời Chiến tranh thế giới thứ hai, Maugham đang ở lớp tuổi 60, đã cư ngụ phần lớn thời gian ở Hoa Kỳ, lúc đầu ở Hollywood, sau đó ở miền Nam.
Gerald Haxton qua đời năm 1944, và Maugham trở về Anh, rồi năm 1946 sang sống ở ngôi biệt thự ở Pháp cho tới chết, ngoài trừ những chuyến du lịch dài thường xuyên.
Maugham qua đời ngày 16/12/1965 ở Nice, Pháp. Maugham không có mộ phần. Khi chết, tro hài cốt của ông được rải ở gần Thư viện Maugham, The King's School, Canterbury. Khi qua đời, Maugham tặng các bản quyền tác phẩm của mình cho Royal Literary Fund (Quỹ văn học hoàng gia).
- Các tác phẩm:
- Tiểu thuyết:
- Liza of Lambeth (1897)
- The Making of a Saint (1898)
- The Hero (1901)
- Mrs Craddock (1902)
- The Merry-go-round (1904)
- The Bishop's Apron (1906)
- The Explorer (1908)
- The Magician (1908)
- Of Human Bondage (Kiếp người) (1915)
- The Moon and Sixpence (1919)
- The Painted Veil (1925)
- Cakes and Ale: or, the Skeleton in the Cupboard (1930)
- The Narrow Corner (1932)
- Theatre (1937)
- Christmas Holiday (1939)
- Up at the Villa (Biệt thự trên đỉnh đồi, 1941)
- The Hour Before Dawn (1942)
- The Razor's Edge (1944)
- Then and Now (1946)
- Catalina (1948)
- Truyện ngắn:
- Orientations (1899)
- The Trembling of a Leaf (1921)
- The Casuarina Tree (1926)
- Ashenden: Or the British Agent (1928)
- First Person Singular (1931)
- Ah King (1933)
- Cosmopolitans - Very Short Stories (1936)
- The Mixture As Before (1940)
- Creatures of Circumstance (1947)
- Sách du lịch:
- The Land of the Blessed Virgin: Sketches and Impressions in Andalusia' (1905)
- On A Chinese Screen (1922)
- The Gentleman in the Parlour: A Record of a Journey From Rangoon to Haiphong (1930)
- Tiểu luận, hồi ký, tạp văn:
- Don Fernando (1935)
- The Summing Up (1938)
- France At War (1940)
- Books and You (1940)
- Strictly Personal (1941)
- Great Novelists and Their Novels (1948)
- A Writer’s Notebook (1949)
- The Vagrant Mood (1952)
- Ten Novels and Their Authors (1954)
- Points of View (1958)
