Ấn phẩm “Khảo luận Đoạn trường Tân Thanh” của tác giả Nguyễn Khoa được nhà xuất bản Khai Trí ấn hành lần thứ nhất năm 1960. Ấn bản đang được lưu giữ ở Quán sách Mùa Thu có tình trạng tốt, bìa gốc, có một vài nếp nhăn, lõi sách rất đẹp. Sách dày 312 trang, ruột đầy đủ.
“Khảo luận toàn truyện
LƯNG KHỞI
Đoạn lưng khởi bao gồm nội dung toàn truyện, tư tưởng trình bày theo phương pháp định lý khoa học.
Tác giả mở đầu tập truyện dài 3254 câu, đóng khung toàn truyện ấy bằng định lý căn bản: “Tài, Mệnh tương đối” theo nhân sinh quan phổ thông của người xưa.
Định lý “tài mệnh ghét nhau”, tài mệnh xung đột nhau trong trọn kiếp người. (Trăm năm: Trang tử có nói bách niên cảnh nhi ngã do vi nhân, trong suốt trăm năm mà ta vẫn làm người nghĩa là trong trọn một kiếp người). Định lý căn bản nói trên đã từng được ghi chép trong sách xưa. (Mình thì có câu: cố lai tài mệnh lưỡng tương phương: xưa nay tài và mệnh vốn không ưa nhau).
Trăm năm trong cõi người ta
Chữ tài, chữ mệnh khéo là ghét nhau.
Theo tác giả, định lý tài mệnh xung đột nhau không phải là chuyện bịa đặt hoặc do sự ngẫu nhiên. Nó do trong kinh nghiệm đau đớn của cuộc đời. Nó là con đẻ của cuộc đời biến đổi của kiếp sống thăng trầm. (Trong thần thiên truyện có câu: thương hải biến vi tang điền nghĩa là bể rộng hóa ruộng dâu, nghĩa là tang thương biến đổi của kiếp người). Trước cảnh biến đổi ấy, thi nhân xúc cảm, đau đớn:
Trải qua một cuộc bể dâu,
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.”
