Ấn phẩm "Phan Đình Phùng" của tác giả Đào Trinh Nhất, sách in lần thứ tư do nhà xuất bản Tân Việt ấn hành và giữ bản quyền năm 1957. Ấn bản đang lưu giữ tại Quán Sách Mùa Thu có tình trạng tốt, sách nguyên bìa, gáy bị người sở hữu trước đó dán băng keo trong, ruột đẹp, lõi sách chắc chắn. Trong sách có nhiều đoạn được bổ sung thêm tài liệu trước kia chưa tìm thấy.
Đây là một cuốn Ký sự lịch sử viết khá thành công, tư liệu khá chính xác, diễn đạt sinh động và hấp dẫn người đọc, giúp người đọc dễ dàng nhớ đến những sự kiện, những vấn đề lịch sử "mười năm chống Pháp của phong trào Cần Vương ở Nghệ Tĩnh". Sách cũng đã phản ánh được phần lớn về "người thật việc thật", về cuộc đời và sự nghiệp của một Tiến sĩ Nho học uyên bác đạt tới học vị Đình nguyên (thường gọi là Cụ Đình), một ông quan ỡ Ngự sử đài cương trực (có nhiệm vụ khuyến cáo, can gián lỗi lầm của vua và chỉ trích tội lỗi của quan lại), một lãnh tụ Cần Vương chống Pháp kiên cường bất khuất.
Ấy là Phan Đình-Phùng.
Người làng Đông-thái, huyện La-sơn, tỉnh Hà-tĩnh. Phan Đình-Phùng sinh năm Đinh-mùi (1847), dòng dõi nhà nho. Đông-thái vốn là một làng nổi tiếng nhất trong tỉnh Hà-tĩnh, vì xưa nay có người đậu đạt lớn, làm quan to rất nhiều. Khởi lên từ đời nhà Lê, phát một ông Quận-công, nhà giàu có lớn, hay làm việc phúc-đức, dân trong địa-phương đều được nhờ cậy, cho nên người ta sùng bái lắm, tôn ông là « Kiều Quận-công ».
Đến đời gần đây, làng Đông-thái lại càng đại-phát, thi đậu hay làm quan cũng vậy. Tức như Quận-công Hoàng Cao-Khải, và hai tổng-đốc Hoàng Mạnh-Trí, Hoàng Trọng-Phu, ba cha con hiển-hách một thời ; còn nhớ lúc ông quận Hoàng bày tiệc thọ bẩy mươi, có người mừng câu liễn như vầy đúng lắm : « Con cái một nhà hai tổng-đốc, Pháp Nam hai nước một công-thần ». Họ Phan thì từ ông Phan Như-Tính, làm tổng-đốc tỉnh Hải-dương hồi còn thuộc về Nam-triều và chính là thầy học của cụ Phan Đình-Phùng cho tới các ông tiến-sĩ Phan Đình-Du, Phan Trọng-Mưu, Phan Huy-Nhuận v.v… đều là người đồng hương và đồng thời với cụ Phan.
Người ta vẫn bảo hai cái thái-cực không gặp nhau. Đằng này chúng ta thấy hai cái thái-cực cùng ở một làng Đông-thái : Họ Hoàng phò-tá Bảo-hộ được vinh-hiển đến tột bậc, họ Phan chống-cự Bảo-hộ cũng quyết-liệt tột-bậc ! Họ Phan, từ thủy-tổ ở đời Lê, truyền đến Đình-Phùng là 12 đời, mà đời nào cũng có người thi đậu lớn, làm quan to, cho nên người ta thuở trước đã từng đặt tên cho xóm họ Phan ở là « Ô-y hạng », tỏ ý là một xóm toàn người đậu đạt cao sang. Ông thân sinh ra Phan Đình-Phùng là Phan Đình-Tuyển, đậu phó-bảng khoa giáp-thìn (1814) về thời vua Thiệu-trị. Làm quan tới Phủ-doãn phủ Thừa-thiên, sau vâng mệnh vua sai ra Bắc làm chức Tán-lý quân-vụ giẹp giặc ở tỉnh Lạng-sơn, bị tử-trận.
