Nguyễn Văn Trung sinh ngày 26/09/1930, là nhà giáo, nhà văn - triết học Việt Nam, có bút hiệu khác là: Hoàng Thái Linh, Phan Mai. Ông sinh ra tại làng Thanh Hương, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam trong một gia đình công giáo đông con. Cha là Nguyễn Văn Tuynh, thầy thuốc Bắc và mẹ là bà Thiệu Thị Tốt.
Thuở nhỏ ông học tại trường dòng Puginier ở Hà Nội. Khi chiến tranh Việt - Pháp bùng nổ, ông tản cư về Hà Đông và học ở chủng viện Hoàng Nguyên. Đến năm 1950, Nguyễn Văn Trung trở lại Hà Nội theo ban tú tài văn chương ở trường Chu Văn An. Năm 1951, ông đỗ tú tài I và được nhà dòng cấp học bổng du học ở châu Âu. Ông đến Toulouse rồi sang Bỉ học tại Đại học Louvain, đậu cử nhân triết học, sau theo ban tiến sĩ triết học phần I. Cuối năm 1955 ông về lại Sài gòn và dạy triết ở trường Chu Văn An.
Năm 1956, ông kết hôn với cô Trần Thị Minh Chi. Từ năm 1957 thì dạy triết tại đại học Huế. Năm 1961, ông trở lại đại học Louvain trình luận án tiến sĩ và lấy bằng Tiến sĩ triết học, về nước (1961) dạy triết và văn ở Đại học Văn khoa Sài gòn. Khoảng năm 1963-1964, ông dạy đại học công giáo Đà Lạt. Một thời gian sau, ông bị "đuổi" khỏi đại học công giáo. Sau năm 1975, ông ở lại Đại học Văn khoa và chuyển sang nghiên cứu. Năm 1993, ông sang định cư ở Montréal, Canada.
- Các tác phẩm:
- Sách giáo khoa:
- Luận lý học (1957)
- Đạo đức học (1957)
- Luận triết học tập I
- Phương pháp làm luận triết học
- Tiểu luận:
- Nhận định I (1958)
- Nhận định II (1959)
- Nhận định III (1963)
- Nhận định IV (1966)
- Nhận định V (1969)
- Nhận định VI (1972)
- Lý luận văn học:
- Xây dựng tác phẩm tiểu thuyết (1962)
- Lược khảo văn học I (1963)
- Lược khảo văn học II (1965)
- Lược khảo văn học III (1968)
- Văn học, chính trị:
- Chủ nghĩa thực dân Pháp ở Việt Nam - Thực chất và huyền thoại (1963)
- Chữ và văn quốc ngữ thời kỳ đầu Pháp thuộc (1974)
- Trường hợp Phạm Quỳnh (Phỏng vấn những người viết sách báo đương thời với Phạm Quỳnh, 1974)
- Chủ đích Nam Phong (1975)
- Vụ án truyện Kiều (tập hợp những bài viết trong vụ tranh luận về truyện Kiều giữa Ngô Đức Kế và Phạm Quỳnh năm 1924, in 1972)
- Triết học:
- Triết học tổng quát (1957)
- Danh từ triết học (làm chung với LM Cao Văn Luận, Đào Văn Tập, Trần Văn Tuyên, LM Xuân Corpet (1958)
- La conception bouddhique du Devenir (1962)
- Góp phần phê phán giáo dục và đại học (1967)
- Ca tụng thân xác (1967)
- Ngôn ngữ và thân xác (1968)
- Hành trình trí thức của Karl Marx (1969)
- Đưa vào triết học (1970)
- Tôn giáo:
- Biện chứng giải thoát trong Phật giáo (1958)
- Người công giáo trước thời đại (nhiều tác giả, 1961)
- Lương tâm công giáo và công bằng xã hội (1963)
- Sau năm 1975:
- Câu đố Việt Nam (1986)
- Những áng văn quốc ngữ đầu tiên: Thầy Lazaro Phiền của Nguyễn Trọng Quản (1987)
- Về sách báo của tác giả công giáo thế kỷ XVII- XIX (nhiều tác giả, 1993)
